Zararkunandalar nafaqat sholining o'sishini yo'q qilishi, balki hosil va sifatning jiddiy pasayishiga olib keladigan kasalliklarni ham yuqtirishi mumkin. Shu sababli, guruch zararkunandalariga qarshi samarali kurash choralari oziq-ovqat xavfsizligini ta'minlashda muhim ahamiyatga ega. Bu erda guruchning to'g'ri o'sishini ta'minlash uchun zararkunandalar bilan qanday kurashish kerakligini tushuntiramiz.
Sholi zararkunandalarining qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishiga ta’siri
Guruch zararkunandalari guruch pashshasi, guruch bargi va guruch o'ti kabi turli xil zarar etkazishi mumkin. Bu zararkunandalar sholining sharbatini so'rib, barglarini chaynash va ildiz tizimini yo'q qilish orqali guruchning o'sishi va rivojlanishiga jiddiy ta'sir ko'rsatadi. Bundan tashqari, ba'zi zararkunandalar guruch salomatligini yanada xavf ostiga qo'yadigan viruslarni yuborishga qodir.
Zararkunandalar tomonidan etkazilgan zarar
Guruch o'sishining ta'siri
Zararkunandalarning sholi oʻsishiga taʼsiri asosan quyidagi jihatlarda namoyon boʻladi:
Oziqlantiruvchi raqobat: Zararkunandalar sharbatni so'rib, barglarni chaynash orqali ozuqa moddalari uchun guruch bilan bevosita raqobatlashadi, bu esa to'yib ovqatlanmaslikka olib keladi.
Fotosintezning zaiflashishi: zararkunandalar guruch barglarini yo'q qiladi, fotosintez maydonini kamaytiradi va guruchda fotosintez samaradorligini pasaytiradi.
Ildiz tizimini yo'q qilish: guruch o'ti kabi zararkunandalar guruchning ildiz tizimini yo'q qiladi, guruchning suv va o'g'itni o'zlashtirish qobiliyatiga ta'sir qiladi.
Virusning o‘tishi
Guruch o'ti kabi zararkunandalar nafaqat guruchga bevosita zarar etkazadi, balki viruslar uchun vektor sifatida ham ishlaydi. Guruch pashshasining chaqishi va so'rishi tufayli viruslar boshqa guruch o'simliklariga tez tarqalishi mumkin, bu esa guruchning sog'lig'i va hosildorligiga jiddiy ta'sir ko'rsatadigan virusli kasalliklarning katta tarqalishiga olib keladi.
Hosildorlik va sifatning pasayishi
Zararkunandalarning zararlanishi oxir-oqibat guruch hosildorligi va sifatining sezilarli darajada pasayishiga olib kelishi mumkin. Zararkunandalar bilan zararlangan guruchning donlari kamroq va sifati past bo'lib, bu fermerlarning iqtisodiy daromadlariga bevosita ta'sir qiladi.
Guruch zararkunandalarining turlari
O'simlik o'simliklari
Planthoppers - guruch sharbatini so'rish orqali omon qoladigan so'ruvchi zararkunanda. Bu zararkunanda nafaqat guruchni so'lib qolishiga olib keladi, balki guruch sog'lig'ini yanada xavf ostiga qo'yadigan virusli kasalliklarni ham uzatadi. Guruch pashshasining koʻplab turlari mavjud boʻlib, ulardan jigarrang pashsha va oq tayanchli pashsha eng keng tarqalgan.
Guruch barglari roligi
Rays Leaf Roller lichinkalari guruch barglarini tishlaydi va ularni silindrlarga aylantiradi, bu fotosintetik maydonni kamaytiradi va guruchning normal o'sishiga ta'sir qiladi. Bu zararkunanda guruch o'sishining barcha bosqichlarida paydo bo'lishi mumkin va guruch hosiliga sezilarli ta'sir ko'rsatadi.
Guruchli suv o'simligi
Sholining lichinkalari asosan sholining ildizi bilan oziqlanadi, ildiz tizimiga zarar yetkazadi va sholining suv va o‘g‘itni o‘zlashtirish qobiliyatini pasaytiradi, natijada o‘simlik yomon rivojlanadi. Kattalar guruchning barglari bilan oziqlanadi, bu ham guruchning umumiy o'sishiga ta'sir qiladi.
Guruch qurti
Guruch armiyasi guruch barglari bilan oziqlanadi va og'ir holatlarda butun barg iste'mol qilinadi, bu fotosintez va guruch ishlab chiqarishga ta'sir qiladi. Guruch qurtlari katta populyatsiyaga ega, tez ko'payadi va guruch maydonlari uchun juda halokatli.
Guruchli trips
Guruch tripsi mayda zararkunanda bo‘lib, asosan sholi barglaridan shirani so‘rib, barglarda oq dog‘lar yoki chiziqlar hosil qiladi, og‘ir hollarda barglari sarg‘ayib, qurib qoladi. Guruch tripsi guruchning hosildorligi va sifatiga salbiy ta'sir qiladi.
Rays Gall Midge
Guruch o‘t o‘simligining lichinkalari sholining yosh to‘qimalariga kirib, o‘t hosil qiladi, bu sholining normal rivojlanishiga ta’sir qiladi, og‘ir hollarda esa hosilning nobud bo‘lishiga olib keladi. Guruch o't o'simligi guruchning o'sish davriga katta ta'sir ko'rsatadi va uni nazorat qilish qiyin.
Guruch novdasi
Guruch poyasini boqish uchun guruch poyalariga chuqurcha kirib, poyalarning sinishi yoki nobud boʻlishiga olib keladi, bu esa guruchning hosildorligi va sifatiga taʼsir qiladi. Guruch poyasining lichinka bosqichi eng zararli bosqich bo'lib, ushbu bosqichga qarshi kurash choralarini ko'rish kerak.
Rays xatosi
Guruch hasharotlari guruch sharbatini so'rish orqali omon qoladi, bu esa donlarning qorayishiga va siqilishiga olib keladi, bu esa hosilga ta'sir qiladi. Guruchli hasharotlarning ko'p turlari mavjud, ammo eng keng tarqalgani yashil ko'r hasharotidir.
Guruch barglari papkasi
Guruch barglari papkasining lichinkalari guruch barglarini chaynab, barglarni naychaga aylantirib, fotosintezga ta'sir qiladi va yomon o'sishga va hosilning pasayishiga olib keladi. Guruch bargi kuya bilan kurashish uning guruchga zararini kamaytirish uchun erta lichinka bosqichida amalga oshirilishi kerak.
Ko'p ishlatiladigan insektitsidlarni joriy etish
Imidakloprid
Foydalanish: U asosan guruch chivinlari, guruch tripsi va boshqa so'ruvchi og'iz zararkunandalariga qarshi kurashda ishlatiladi.
Xususiyatlari: Imidacloprid yaxshi tizimli xususiyatlarga ega, o'simliklarga tez kirib boradi, uzoq umr ko'radi va asalarilar va atrof-muhit uchun nisbatan do'stona.
Xlorantraniliprol
Foydalanish: guruch poyasi burguti, guruch o'ti va boshqa zararkunandalarning og'iz qismlarini chaynashga qarshi samarali.
Xlorantraniliprol teginish va oshqozonning kuchli zaharlanish ta'siriga ega, uzoq vaqt davomida ta'sir qiladi va atrof-muhit va maqsadli bo'lmagan organizmlar uchun yuqori xavfsizlik.
Tiametoksam
Foydalanish: oq pashsha, guruch o'ti va boshqa zararkunandalarga qarshi kurashda keng qo'llaniladi.
Xususiyatlari: Tiametoksam tizimli va penetratsion xususiyatlarga ega, zararkunandalarni tezda o'ldiradi va kam qoldiqga ega va atrof-muhitga do'stona.
Karbendazim
Foydalanish: U asosan guruch o't o'ti, guruch tripsi va boshqa zararkunandalarga qarshi kurashda ishlatiladi.
Xususiyatlari: Carbendazim teginish va oshqozonni yaxshi zaharlash ta'siriga ega va ko'plab zararkunandalarga samarali ta'sir qiladi va o'simliklar va atrof-muhit uchun yuqori xavfsizlikka ega.
Asetamiprid
Foydalanish: guruch dalasining tırtılları, guruch burg'ulari va boshqa zararkunandalarga qarshi kurashish uchun ishlatiladi.
Xususiyatlari: Asefat yaxshi tizimli va taktil ta'sirga ega, uzoq davom etish davri va zararkunandalarga sezilarli darajada o'ldiradigan ta'sir ko'rsatadi.
Sipermetrin
Foydalanish: guruch chivinlari, guruch pashshalari va boshqa zararkunandalarning oldini olish va nazorat qilish uchun keng qo'llaniladi.
Xususiyatlari: Cypermetrin teginish va oshqozonning kuchli zaharlanish ta'siriga ega, yaxshi tez ta'sir qiluvchi ta'sirga ega, past qoldiq va atrof-muhit uchun nisbatan xavfsiz.
Insektitsidlardan foydalanish bo'yicha takliflar
Zararkunanda turlariga qarab insektitsidlarni tanlash
Insektitsidlarni tanlashda, tanlov zararkunandalarning o'ziga xos turlariga asoslangan bo'lishi kerak. Turli xil zararkunandalar turli xil insektitsidlarga turli xil sezgirliklarga ega va kimyoviy moddalarning oqilona tanlovi nazorat ta'sirini yaxshilashi va kimyoviy moddalarning chiqindilarini kamaytirishi mumkin.
Dozalash va qo'llash usullaridan oqilona foydalanish
Insektitsidlarni qo'llashda dozani ko'rsatmalarga qat'iy rioya qilgan holda, ortiqcha yoki kam foydalanishni oldini olish uchun ishlatish kerak. Dozani oshirib yuborish nafaqat kimyoviy moddalarni isrof qilish, balki atrof-muhitga va maqsadsiz organizmlarga keraksiz ta'sir ko'rsatishi mumkin. Qo'llash usuli, shuningdek, eng yaxshi nazorat ta'siriga erishish uchun püskürtme va urug'larni botirish kabi muayyan vaziyatga qarab tanlanishi kerak.
Qarshilikning oldini olish uchun aylanish
Bir xil insektitsid uzoq vaqt davomida ishlatilganda, zararkunandalar qarshilik ko'rsatishga moyil bo'lib, nazorat ta'sirining pasayishiga olib keladi. Shuning uchun zararkunandalarning qarshilik ko'rsatishiga yo'l qo'ymaslik va nazorat ta'sirini ta'minlash uchun har xil turdagi insektitsidlardan foydalanishni aylantirish tavsiya etiladi.
Integratsiyalashgan nazorat strategiyalari
Qishloq xo'jaligi nazorati
Zararkunandalarning paydo bo'lishi va zararlanishini qishloq xo'jaligini ilmiy boshqarish choralari, masalan, ratsional almashlab ekish, kasalliklarga chidamli navlarni ekish va dalalarni boshqarishni optimallashtirish orqali kamaytirish mumkin.
Jismoniy nazorat
Tuzoqlar, yorug'lik tutqichlari va boshqalar kabi jismoniy vositalardan foydalanish zararkunandalar sonini samarali ravishda kamaytirishi va zararkunandalarning guruchga yetkazadigan zararini kamaytirishi mumkin.
Biologik nazorat
Zararkunandalarning tabiiy dushmanlarini, masalan, parazit ari, yirtqich hasharotlar va boshqalarni joriy etish yoki himoya qilish orqali zararkunandalar sonini tabiiy ravishda nazorat qilish va kimyoviy insektitsidlardan foydalanishni kamaytirish mumkin.
Kimyoviy nazorat
Zarur bo'lganda, nazorat qilish uchun kimyoviy insektitsidlar qo'llaniladi, ammo atrof-muhitga va maqsadsiz organizmlarga keraksiz ta'sirlardan qochish uchun dozani ratsionalizatsiya qilish va foydalanishni aylantirishga e'tibor berish kerak.
Yuborilgan vaqt: 2024 yil 11 iyul
